‘WAB heeft averechtse werking voor flexwerkers’

Deze week treedt de WAB in werking; een wet die in eerste instantie bedoeld was als reparatie van de WWZ, maar inmiddels uitgegroeid tot een belangrijk instrument om flexwerk verder te beperken. Arbeidsrechtspecialisten Nadia Adnani en Kim Deelen zetten in een opiniestuk in Het Parool de nodige vraagtekens bij de kans dat de WAB de balans tussen flex- en vast werk gaat bevorderen: “De wet is nu al niet meer van deze tijd.”

“Toen Asscher de WWZ introduceerde, werd er een evaluatie voor de hele wet gepland in 2020. Ver hiervoor werd er echter al nadrukkelijk aan de stoelpoten van de WWZ gezaagd. In het regeerakkoord van Rutte III (7 oktober 2017) zijn de eerste contouren van de WAB al te lezen. De evaluatie is niet afgewacht, omdat de WWZ in de praktijk op een aantal punten niet uitpakte zoals gedacht”, aldus steken de toonaangevende specialisten van wal.

Ontslagstelsel

“Zo konden werkgevers en rechters niet goed overweg met het nieuwe ontslagstelsel. Het stelsel leek het lastiger te maken om afscheid te nemen van een werknemer. Wanneer er geen volledig dossier was bij disfunctioneren, kon dit gebrek niet meer worden gerepareerd met een hogere vergoeding, zoals dat vóór het WWZ-tijdperk wel kon. De ontslaggrond moest nu voldoen aan de voorwaarden die in de wet stonden. Oftewel, een halfvol glas wordt met een vergoeding niet ineens vol onder de WWZ.”

Cumulatiegrond

“Per 1 januari komt er een extra ontslaggrond, de zogenoemde cumulatiegrond. Dit betekent dat er verschillende ontslaggronden gemixt kunnen worden om alsnog een vol glas te krijgen. Een beetje disfunctioneren kan worden aangevuld met bijvoorbeeld een onvolledig dossier voor een verstoorde arbeidsrelatie, zodat de arbeidsovereenkomst alsnog door de rechter kan worden beëindigd. De werknemer kan dan worden gecompenseerd met een hogere vergoeding. Hiermee wordt vast veel flexibeler en komt het ontslagstelsel verdacht veel in de buurt van de situatie die we kenden voor de WWZ.”

Inschattingsfout

“De duur waarbinnen bepaalde tijdcontracten kunnen worden gesloten gaat weer terug van 24 maanden naar 36 maanden. Hiermee wordt een inschattingsfout bij de totstandkoming van de WWZ gerepareerd. In de praktijk bleek namelijk dat werknemers niet eerder in vaste dienst kwamen, maar eerder op straat. Een praktijk die wat ons betreft van grote afstand zichtbaar had moeten zijn. Ook al omdat werkgevers vanaf 24 maanden een transitievergoeding moesten betalen bij een afscheid.”

Paar honderd euro

“De werknemer heeft met ingang van deze week vanaf de eerste dag recht op de transitievergoeding. Op deze manier worden kortdurende (bepaalde) en langdurende (onbepaalde) dienstverbanden relatief gelijk belast. Het betekent echter ook dat er een transitievergoeding moet komen wanneer een werkgever binnen de proeftijd na bijvoorbeeld een week al afscheid neemt van een werknemer. In hoeverre zal deze werknemer geholpen zijn met een transitievergoeding van een paar honderd euro (bruto) als voorziening om hem van werk naar werk te begeleiden? In zo’n situatie gaat het doel van een transitievergoeding niet op.”

Oproepkrachten

“De vraag die bij ons opkomt: waarom moesten de doelen die met de WWZ niet zijn behaald alsnog worden bereikt? In het derde kwartaal van 2019 hadden negen miljoen mensen betaald werk. Ruim 1,2 miljoen daarvan is oproepkracht en de helft daarvan is scholier. Volgens Koolmees bestaat voor de andere helft een verhoogd armoederisico. Daarom moet flex vaster en vast flexibeler. Werkgevers moeten met ingang van deze week oproepkrachten die een jaar of langer in dienst zijn een contract met een vast aantal uren aanbieden. Dit aantal moet het gemiddelde zijn van het jaar daarvoor. Oproepkrachten mogen dit aanbod weigeren, maar werkgevers moeten wel elk jaar een nieuw aanbod doen. Ook moeten oproepkrachten ten minste vier dagen van tevoren worden opgeroepen. Bovendien houden oproepkrachten recht op loon wanneer de werkgever kort van tevoren de oproep intrekt of wijzigt.”

Averechts

“Wij verwachten dat het op deze manier afdwingen van balans tussen flex en vast niet het gewenste effect zal hebben. De kans is groot dat de nieuwe maatregelen, net als bij de WWZ, juist averechts zullen werken voor de flexwerkers. Want net als bij de WWZ zal de praktijk ook bij de WAB weer op zoek gaan naar mazen in de wet. Een zzp’er aantrekken in plaats van een oproepkracht, contracten korter dan een jaar of het verplichte aanbod na een jaar onaantrekkelijk maken. Dit zijn al enkele uitwegen die al worden genoemd. Ongetwijfeld worden vervolgens ook de mazen in de WAB weer gedicht met nieuwe wetgeving. Kortom; de wetgever blijft achter de praktijk aanlopen, zonder echt te kijken naar de behoefte daarvan.”

Lager opgeleiden

Adnani en Deelen zijn bepaald niet de enige deskundigen die weinig vertrouwen in de nieuwe wetgeving hebben. Zo verwachten veel van hen dat de WAB in een groot aantal sectoren tot een forse toename van het aantal zzp’ers gaat leiden. Werner Klaassen, directeur van Tempo Team: “Veel opdrachtgevers vragen de flexwerkers met wie ze graag verder willen om zzp’er te worden. Dat zie je vooral in branches waarin veel lager opgeleiden werkzaam zijn. Het aantal zelfstandigen in bijvoorbeeld de kassen en distributiecentra neemt door de WAB halsoverkop toe. Dat is een zorgwekkende ontwikkeling, want veel van de kersverse zzp’ers gaan aan de slag voor tarieven van nog geen twintig euro. Dan houd je dus echt niet genoeg geld over voor je verzekeringen of pensioenopbouw.”

Carrousel van uitzendkrachten

Een ander onbedoeld neveneffect van de WAB is dat er een carrousel van uitzendkrachten gaat ontstaan. Uitzendkrachten hebben met ingang van deze week na twaalf maanden recht op een vaste aanstelling op basis van het gemiddelde aantal uren dat ze in die maanden gewerkt hebben. Werkgevers die dat aantal uren niet willen of kunnen geven, dumpen hun uitzendkrachten zodra ze recht hebben op een contract om ze vervolgens te vervangen door nieuwe flexibele contracten die exact hetzelfde werk.

Nederlandse Spoorwegen

Recent voorbeeld is de NS waar 160 vertrouwde uitzendkrachten konden vertrekken om plaats te maken voor even zoveel verse flexwerkers. “Het gaat vooral om mensen die bijvoorbeeld reizigers begeleiden tijdens grote evenementen zoals de Vierdaagse in Nijmegen of Koningsdag in de grote steden”, aldus een woordvoerder van de NS. “In drukke tijden hebben we daar plaats voor 68 fulltime krachten; in de rustige periodes voor hooguit zestien. Door het enorm flexibele karakter van het werk kunnen we die 160 uitzendkrachten in kwestie vanzelfsprekend nooit een garantie op een vast aantal uren geven.“

Laat je gegevens achter en we nemen zo snel mogelijk contact met je op.