Flexibilisering Nederlandse arbeidsmarkt niet te stoppen
Opzienbarende cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek en de onderzoekers van TNO: ondanks alle inspanningen van de overheid om meer werknemers aan een vast contract te helpen, stijgt het aantal flexibele werknemers in Nederland vrolijk verder. Het aantal flexwerkers nam sinds 2003 met maar liefst driekwart toe.
In 2018 telde Nederland bijna drie miljoen flexwerkers, van wie 1,1 miljoen zzp’ers (in 2003 waren dat er nog 630.000). Met een aantal van 539.000 staan de oproepkrachten momenteel op de tweede plaats. De flexvormen die ten opzichte van 2003 in verhouding het hardst groeiden, zijn de werknemers met een vast contract zonder vaste uren, de tijdelijke werknemers zonder vaste uren en de oproepkrachten. Het aantal zzp’ers groeit vooral in de creatieve sector. Steeds meer kunstenaars, fotografen, tekstschrijvers en radio- en televisietechnici gaan vandaag de dag als zzp’er door het leven. De toename van het aantal oproepkrachten zien we vooral in branches als de horeca, retail en landbouw.
Onbegrijpelijk
De Vakcentrale voor Professionals (VCP) ziet de ontwikkelingen met lede ogen aan. Voorzitter Nic van Holstein: “Het is toch onbegrijpelijk dat er in de huidige krappe arbeidsmarkt niet massaal vaste arbeidscontracten worden aangeboden? Werknemers hebben behoefte aan zekerheid. Een vast contract zou daarom de norm moeten zijn”, aldus Van Holstein.
Andere keuzes
Ook volgens de FNV bestaat onder werknemers veel onzekerheid over hun inkomen en toekomst. “Dat heeft op den duur een grote impact op de samenleving”, aldus een woordvoerder. “De flexibilisering van de arbeidsmarkt”, zo vervolgt hij, “is de afgelopen vijftien jaar volledig doorgeslagen. Wij roepen werkgevers dan ook op andere keuzes te maken.”
Bewust flexibel
De vakbond gaat daarmee echter voorbij aan het feit dat werkgevers, zelfs in deze krappe arbeidsmarkt, hele goede redenen hebben om juist voor flexibel personeel te kiezen. Met tijdelijke contracten creëren ze bijvoorbeeld meer flexibiliteit in hun personeelsomvang, zodat ze optimaal kunnen inspelen op pieken en dalen in de markt. Bovendien gebruiken ze tijdelijke contracten vaak als een soort proefperiode om te bepalen of werknemers geschikt zijn en/of in het team passen.
Payrollers
Zzp’ers en freelancers worden vaak ingezet wanneer er al dan niet tijdelijk behoefte is aan specialistische kennis of vaardigheden en ook de keuze voor medewerkers op basis van een payrollcontract is alleszins begrijpelijk: door met een payrollbedrijf in zee te gaan, heb je als werkgever tenslotte alleen maar economische voordelen. Je vermindert de administratieve rompslomp en loopt geen financiële risico’s bij ziekte of ontslag.
Onrealistische eisen
Uit recent onderzoek onder ruim duizend HR-functionarissen blijkt bovendien dat een kwart van de werkgevers momenteel niet meer kan voldoen aan de onrealistische eisen van de huidige generatie sollicitanten naar een vaste baan en daarom liever voor een flexibele invulling van de arbeidsbehoefte kiest. Dennis Mentink van Mediatic, een communicatiebureau dat nauw betrokken was bij het onderzoek: “Kandidaten snappen dat ze schaars zijn en durven daardoor steeds hogere eisen te stellen. Zo eiste een sollicitant naar een binnendienstfunctie een leaseauto, terwijl een ander het recht op permanent thuiswerken probeerde af te dwingen.”
Geen behoefte aan vast contract
Een andere trend die er zeker toe bijdraagt dat de flexibilisering van de Nederlandse arbeidsmarkt voorlopig eerder toe- dan afneemt, is de manier waarop de millennials in het leven staan. Uit onderzoek van YoungCapital en de Universiteit Utrecht blijkt dat ruim de helft van de Nederlandse jongeren de voorkeur geeft aan een contract voor bepaalde tijd boven een vast contract. Voor het onderzoek werden 3.721 millennials tussen de 17 en 36 jaar uit acht landen ondervraagd. Ruim 70% van de Nederlandse jongeren tussen de 17 en 21 jaar gaf aan geen behoefte aan een vast contract te hebben. ‘Ik wil me niet vastleggen’, vrijheid, blijheid’ en ‘die relatieve onzekerheid houdt me gemotiveerd’, waren daarbij veelgehoorde argumenten.
Verrassende uitkomst
Onderzoeker Werner Liebregts van de Universiteit Utrecht spreekt van een verrassende uitkomst: “Je zou toch zeggen dat een vast contract met alle daarbij horende zekerheden hét ideaal voor iedere werknemer is. Dat is ook het uitgangspunt van de beleidsmakers; alleen werkgevers zouden baat hebben bij flexibele contracten. Dit onderzoek toont overduidelijk aan dat de wens om te flexibiliseren niet alleen van werkgeverskant komt.”
