‘Gemeenten kunnen helpen om ontslaggolf in te perken’

De komende tijd dreigen steeds meer werknemers door de coronacrisis hun werk en inkomen te verliezen. In plaats van gelaten te accepteren dat al deze mensen in de WW of bijstand belanden, moet de overheid hun inkomen garanderen en hen, al dan niet door omscholing, op weg helpen naar andere werk. Wethouders van de vier grote steden pleiten ervoor dat gemeenten en het UWV hier samen met de sectoren de schouders onder zetten. ‘Die ontslaggolf is niet nodig’, zo stellen de vier in een opiniestuk in NRC.

Liep de werkloosheid in maart vooral op in de horeca, cultuur en het vervoer; een maand later leek er al geen sector meer aan te ontkomen. Zelfs in de zorg en het onderwijs nam het aantal instromers in de WW vorige maand met respectievelijk 44 en 35% fors toe. Het aantal mensen met betaald werk daalde volgens de berekeningen van het CBS in april met 160.000 naar zo’n 8,9 miljoen, de werkloosheid steeg gedurende de maand april van 2,9 naar 3,4% van de beroepsbevolking en de instroom in de WW verdubbelde. Amsterdam en Utrecht zagen het aantal bijstandsaanvragen zelfs verdrievoudigen. Lichtpuntje tussen deze verontrustende cijfers: de arbeidsmarkt zit nog niet ‘op slot’.

Schrappen ontslagboete

Massale ontslagrondes bleven tot op heden gelukkig nog uit. Er werden vooral uitzendkrachten, oproepkrachten en medewerkers met een tijdelijk contract de laan uitgestuurd. Het UWV zag slechts een ‘heel lichte’ stijging in het aantal aanvragen voor een ontslagvergunning. Werknemers met een vast dienstverband lijken vooralsnog grotendeels buiten schot te blijven. Grote vraag is echter wat er komende weken gaat gebeuren. Leiden de ruimere ontslagmogelijkheden tot nóg langere rijen voor de loketten van de gemeenten en uitkeringsinstanties?

Grote inzet en aandacht

De wethouders in kwestie, Rutger Groot Wassink (Amsterdam), Richard Moti (Rotterdam), Bert van Alphen (Den Haag) en Linda Voortman (Utrecht), vinden die langere rijen allesbehalve wenselijk. ‘We weten tenslotte dat het vanuit een uitkering nóg lastiger is om aan het werk te komen’, zo schrijft het grootstedelijke bestuurderskwartet. ‘Juist nu moet het makkelijker zijn om naar een andere sector of bedrijf over te stappen. UWV en gemeenten kunnen hierin prima samenwerken. Maar dat gaat uiteraard niet vanzelf. Dat vergt grote inzet en aandacht. Om grote aantallen werkenden goed te bemiddelen en waar nodig omscholing aan te bieden, is meer dan nodig dan de mogelijkheden die gemeenten en UWV momenteel tot hun beschikking hebben’.

Werk naar werk

Het viertal constateert met enige voldoening dat er in Nederland, ondanks de daling van het aantal vacatures, nog altijd werk is. ‘In sectoren als de logistiek, distributie, de voedselketen en supermarkten’, zo betogen de wethouders, ‘is nog steeds vraag naar personeel. Datzelfde geldt de komende jaren ook voor de publieke sector. Denk daarbij alleen maar eens aan de tekorten in het onderwijs en de zorg. Structureel investeren in ‘werk naar werk’ is de moeite dan ook meer dan waard: je bespaart op de kosten van uitkeringen, geeft mensen zowel inkomen als perspectief, en helpt de samenleving meer dan mensen tot een uitkering te veroordelen.’

Meer dan vijftig miljoen

‘Vanzelfsprekend’, zo vervolgen ze, ‘is daar meer voor nodig dan die vijftig miljoen die nu eenmalig voor omscholing wordt uitgetrokken. Het kabinet moet de gemeenten nu voldoende financiële middelen beschikbaar stellen om samen met de sectoren en instellingen die wel vraag naar personeel hebben het inkomen van werkenden te garanderen terwijl ze zich omscholen. Zo’n systeem moet was ons betreft zo snel mogelijk opgetuigd worden. Het is nu tenslotte meer dan ooit zaak om de mensen aan het werk te houden’.