Coronacrisis leidt tot negatieve records arbeidsmarkt

Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) meldt de grootste daling van het aantal openstaande vacatures die ooit gemeten is: eind maart stonden er 226.000 vacatures open, 21% minder dan een jaar eerder. Ook wat het aantal gewerkte uren betreft blijkt de coronacrisis er stevig in te hakken: volgen het Centraal Planbureau (CPB) werden er eind maart 13% minder uren gewerkt dan in begin maart. Die terugval is volgens het CPB aanmerkelijk groter dan in eerdere recessies.

Het is overigens niet alleen het CBS dat melding maakt van een daling in het aantal openstaande vacatures; het UWV constateert een vergelijkbare ontwikkeling. Het aantal vacatures op de site van de uitkeringsinstantie daalde sinds de invoering van de intelligente lockdown met een kwart. Hoewel vrijwel iedere sector krimp laat zien, komen de dalende cijfers voor een groot deel voor rekening van de retail en horeca. Met 57% minder vacatures is de afname van het aantal vacatures in de horeca het grootst. Het zijn cijfers die hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen weinig hoopvol stemmen: “Op het moment van de meting was de crisis nog maar twee weken oud. Ik vrees dan ook voor de cijfers aan het eind van het tweede kwartaal. Dan worden de effecten van de coronacrisis pas echt duidelijk.”

Effecten van de WAB

In samenwerking met TNO deed het CBS tevens onderzoek naar het aantal flexwerkers. Dat waren er ten opzichte van het eerste kwartaal in 2019 op de kop af 100.000 minder: het aantal Nederlanders met een tijdelijk -, oproep- of uitzendcontract was eind maart dit jaar 1,8 miljoen. Die daling komt overigens niet alleen voor rekening van de coronacrisis: door de invoering van de WAB waren er in het eerste kwartaal ook ruim 200.000 mensen meer met een vast contract dan in diezelfde periode vorig jaar. Diezelfde WAB is er tevens debet aan dat er in het eerste kwartaal van dit jaar 39.000 mensen thuiszitten die vorig jaar nog als uitzendkracht actief waren. De WAB maakte flexibel personeel tenslotte aanmerkelijk duurder.

Bijzondere beleidsmaatregelen

Ook wat de daling van het aantal gewerkte uren betreft, doen de horeca en retail, in dit geval samen met het vervoer en de cultuursector, de grootste duit in het zakje. De impact van de daling, die in april overigens stabiliseerde, is vooralsnog beperkt. Het feit dat de werkzame beroepsbevolking niet heel veel kleiner werd, heeft volgens het CPB onder andere te maken met de bijzondere beleidsmaatregelen: 114.000 bedrijven met 1,7 miljoen werknemers dienden een aanvraag in voor de NOW, terwijl momenteel plusminus 350.000 zelfstandigen gebruikmaken van de Tozo-regeling. Dat houdt in dat de werkgelegenheid van ruim 20% van de 9,5 miljoen werkenden (werknemers én zelfstandigen) ondersteund wordt door de overheid.

Verborgen werkloosheid

Pieter Hasekamp, directeur van het CPB, spreekt in dat kader dan ook van ‘heel veel verborgen werkloosheid’. “De toestand op de arbeidsmarkt is een stuk slechter dan we in de officiële cijfers zien”, aldus Hasekamp. “Dat de economie echt met een klap tot stilstand is gekomen, wordt pas duidelijk wanneer de bedrijven die overheidssteun ontvangen wél medewerkers mogen ontslaan. Een groot deel van de nu nog ‘verborgen’ werklozen, en dan hebben we het echt over een enorme ijsberg die nu nog onder water zit, wordt dan daadwerkelijk ontslagen. Daar komt nog eens bij dat er, als de crisis nog langere tijd aanhoudt, steeds meer bedrijven failliet gaan, wat tot nóg meer ontslagen leidt. Houd er dan ook maar rekening mee dat die ontslaggolf die de FNV voorspelt, er echt aan komt.”

Verschuiving van personeel

De hoop dat de economie na de steile daling net zo snel weer zou opveren, heeft Hasekamp inmiddels laten varen. “De economie gaat echt wel weer open”, aldus de CPB-directeur, “maar in een veel trager tempo dan we in eerste instantie gehoopt hadden. Nu duidelijk is dat de contactbeperkingen voorlopig nog lange tijd van kracht zullen zijn, ontkomen we er niet aan dat veel mensen op zoek moeten naar andere werk. Dat er een grote verschuiving van personeel van krimpende branches naar andere sectoren op gang komt, is onontkoombaar. Wat daarvan de exacte consequenties zijn voor de werkloosheidscijfers, is momenteel evenwel moeilijk in te schatten.”

Meld je aan voor het gratis webinar om dinsdag 19 mei 2020, van 16.00 – 17.00 uur.